ప్రపంచం యథావిధిగా ఎనర్జీ మార్కెట్లపై కచ్చితమైన దృష్టిని ఉంచిన సందర్భంలో, జూన్ 2025లో అమెరికా ప్రవేశపెట్టిన ఐరాన్‌పై సైనిక దాడులు ఆయిల్ ధరలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపాయి. ఈ పరిణామం ప్రధానంగా పెరుగుతున్న ప్రసిద్ధిలోని హోర్మూజ్ నరికణ (Strait of Hormuz) ఘనతను మరింత పెంచడమే కాకుండా, సరఫరా రద్దుల భయాన్ని కూడా తెరిపించింది.
హోర్మూజ్ నరికణ ప్రపంచీయ ఆయిల్ సరఫరా రూట్‌లలో అత్యంత ప్రాధాన్యత కలిగిన మార్గం. రోజువారీగా సుమారు 18 మిలియన్ బేరెల్ ఆయిల్ ఈ మార్గంలో నుండి గమనం చేస్తుందని అంతర్జాతీయ పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి. అప్పటి వరకూ ఆయిల్ ధరలు అంతగా రాణించకపోవడంతో వ్యాపారులు సాధారణ నియంత్రిత స్థాయిలలోనే తెరపరచుకున్నారు. కానీ, అమెరికా దాడులతో కలిగిన అనిశ్చితి, ముఖ్యంగా వాణిజ్య గంటల్లో తీవ్రతను చూపింది.
అంతర్జాతీయ మార్కెట్ స్పందన
దుండుముఖంగా ప్రారంభమైన వ్యాపార గంటల్లో బ్రెంట్ క్రూడ్ ధర రూ.8–10 పెరిగి $85 బేరెల్ దాటడంతో, సంప్రదాయ స్థాయి దాటినట్టే అనిపించింది. అమెరికా డాలర్ స్థిరత్వం, చైనా-భారత్ వంటి అభివృద్ధిశీల దేశాల చవకడ మరియు స్లయూడ్ ప్రాధాన్యత పెరుగుదల కారణంగా మరింత రంగులు జతచేసాయి. ప్రాథమికంగా తాజాగా రూపొందిన సైనిక చర్యలు, ప్రతిరోజూ సరఫరా ప్రమాదాన్ని మళ్ళీ ప్రస్తావించాయి.
పైకల వాణిజ్య గంటల బాధ్యత
హోర్మూజ్ మార్గం ప్రధానంగా యూరప్, ఆసియా దేశాలకు ఆయిల్ ఎగుమతులకు జీవన రక్త ప్రసారంగా ఉంటుంది. ముఖ్యంగా డగ్గా మార్కెట్లు ఉదయం 9:00-11:00 IST వాణిజ్య గంటల్లో అధిక లావాదేవీలు జరగడంతో, ఈ సమయంలో చానెల్‌లో ఎదురయ్యే సమస్యలు సరఫరా సంకోచాలకు దారితీస్తాయి. ట్రేడర్లు ప్రస్తుతం భయపడుతున్న విషయంలో ఒకే సరఫరా మార్గంలో అంతరాయం తలెత్తిపోతే, ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలు సిద్ధంగా లేవన్నారు.
ప్రత్యామ్నాయ మార్గాల పరిశీలన
హోర్మూజ్ బాహ్య మార్గాల్లో విస్తృత సర్వేలు, డ్రై-డాక్ మార్గాలు ప్రాధాన్యత పొందుతున్నాయి. భారతీయ సముద్రకంపెనీలు ‘చాబార్ పోర్ట్’ విస్తరణ, బ్యూచార్‌లకు ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలపై దృష్టి సారించాయి. కానీ, వీటిలో సమయవ్యవధి, మూలధన పెట్టుబడి, భౌగోళిక నిబంధనలు వంటి సవాళ్ల కారణంగా తక్షణ పరిష్కారం కాకపోవచ్చు.
ఆర్ధిక ప్రబలతపై ప్రభావం
అయితే, ఆయిల్ ధరల పెరుగుదల ప్రత్యక్షంగా ఇంధన చక్రాలపై భారమైన ప్రభావాన్ని చూపిస్తుంది. బెన్జిన్, డీజిల్ ధరలు ఊర్ధ్వగామి మార్గంలో పెరుగుతాయనే అనుమానంతో కొంత సరిహద్దు సేవల, రవాణా వర్గాలు సైతం అంచనాలు పెంచాయి. దేశీయ వ్యాపార రంగాలు కూడా ఖర్చుల పెరుగుదలతో పునఃరూపకల్పనకు సిద్ధమవుతున్నాయి.
ప్రభుత్వాలు తీసుకునే చర్యలు
వివిధ దేశాల ప్రభుత్వాలు ఈ సమయంలో స్ట్రాటజిక్ పెట్రోలియం రిజర్వుల్ని విడుదల చేయడం, అంతర్జాతీయ సంస్థలతో చర్చలు జరపడం వంటి చర్యలు చేపట్టాయి. ఇంతకుముందు 2023లో కూడా ఇంజిన్ ధరల ఉధ్వంసం సందర్భంలో రిజర్వులు విడుదల చేసిన అనుభవం వాటికి మార్గదర్శకంగా ఉంది.
నిష్కర్ష
అమెరికా ఐరాన్‌పై దాడుల శకటంతో ప్రపంచ ఆయిల్ మార్కెట్లు తిరిగి అస్తవ్యస్తతకు గురయ్యాయని చెప్పవచ్చు. హోర్మూజ్ నరికణలో సంధిజ్ఞాపనల వల్ల ట్రేడింగ్ గంటల్లో సంభవించే అంతరాయం, ఇంధన ధరల వేగవంతమైన పెరుగుదలకు మార్గం సుగమం చేస్తుంది. అయితే, దేశాల సమన్వయ చర్యల, ప్రత్యామ్నాయ మార్గాల ప్రాజెక్టుల వేగవంతమైన అమలు ద్వారా ఈ సవాళ్లను అధిగమించడం సాధ్యమేనని విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
